Hai siêu dự án đường sắt trọng điểm quốc gia chính thức bước vào giai đoạn tăng tốc. Sáng 9/7, tại Trụ sở Chính phủ, Thủ tướng Phạm Minh Chính – Trưởng Ban Chỉ đạo các công trình trọng điểm ngành đường sắt – đã chủ trì phiên họp lần thứ 3, đánh dấu cột mốc quan trọng trong chiến lược phát triển hệ thống giao thông hiện đại, kết nối liên vùng, giảm tải đường bộ và tạo động lực mới cho tăng trưởng kinh tế.

Toàn cảnh Hội nghị trực tuyến phiên họp thứ 3 của Ban Chỉ đạo các công trình trọng điểm, dự án quan trọng quốc gia lĩnh vực đường sắt. (nguồn: VGP)

Đồng loạt ra quân giải phóng mặt bằng vào tháng 8/2025

Một trong những chỉ đạo quyết liệt của Thủ tướng tại hội nghị là việc ra quân đồng loạt giải phóng mặt bằng cho hai dự án trọng điểm:

• Tuyến đường sắt khổ tiêu chuẩn Lào Cai – Hà Nội – Hải Phòng
• Dự án đường sắt tốc độ cao trục Bắc – Nam

Thời điểm khởi công dự kiến là ngày 19/8/2025, với yêu cầu hoàn thành công tác giải phóng mặt bằng trước cuối năm 2026. Việc tách giải phóng mặt bằng khỏi dự án đầu tư là điểm mới cho phép địa phương chủ động thực thi, nâng cao trách nhiệm của chính quyền các cấp và cả hệ thống chính trị.

Hạ tầng giao thông là đòn bẩy phát triển đất nước

Trong phát biểu kết luận, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh: “Đường sắt không chỉ là phương tiện vận tải, mà còn là động lực phát triển. Giảm chi phí logistics, kết nối vùng, mở rộng không gian phát triển và hiện đại hoá đất nước.”

Thủ tướng chỉ đạo khởi công 2 tuyến đường sắt trọng điểm

Những lợi ích dài hạn được chỉ rõ:

• Tăng năng lực vận chuyển hàng hóa và hành khách.
• Giảm chi phí đầu vào, thúc đẩy sản xuất, tiêu dùng.
• Tạo hàng trăm nghìn việc làm trực tiếp và gián tiếp.
• Hình thành trục phát triển đô thị - công nghiệp dọc tuyến đường sắt.

Tiến độ cập nhật từng ngày, yêu cầu trách nhiệm từng giờ

Theo báo cáo, trong tổng số 48 nhiệm vụ trọng tâm, đến nay các đơn vị đã hoàn thành 23, đang thực hiện 17, chỉ còn 7 chưa đạt tiến độ và 1 chưa đến hạn. Những kết quả nổi bật:

• Thông qua Luật Đường sắt mới
• Ban hành Nghị quyết và Nghị định hướng dẫn các cơ chế đặc thù
• Trình Chính phủ Nghị quyết 188/2025/QH15 về phát triển đường sắt đô thị Hà Nội – TP.HCM
• Chuẩn bị thiết kế kỹ thuật, báo cáo khả thi, lựa chọn phương thức đầu tư

Thủ tướng cũng giao Bộ Xây dựng và Bộ Khoa học & Công nghệ hoàn thành tiêu chuẩn kỹ thuật trước 10/8/2025. Các bộ ngành còn lại rà soát các vướng mắc pháp lý, đặc biệt là quy định về vốn ODA – chuyển từ “tiền kiểm” sang “hậu kiểm” để thúc đẩy triển khai nhanh và minh bạch.

Sự tham gia đồng bộ của các bộ, ngành và địa phương

Trong bối cảnh nhiều dự án hạ tầng lớn thường bị chậm tiến độ do thiếu đồng thuận hoặc đùn đẩy trách nhiệm, Thủ tướng yêu cầu phân quyền, phân nhiệm rõ ràng:

• Các bộ ngành trung ương: Tập trung chuẩn hóa, ban hành chính sách, tiêu chuẩn, phương án đầu tư.
• Các địa phương: Chủ động triển khai giải phóng mặt bằng, hướng tuyến, huy động hệ thống chính trị vào cuộc.

Bộ trưởng Trần Hồng Minh phát biểu chỉ đạo tại hội nghị

Thành phố Hà Nội và TP.HCM được giao nhiệm vụ đặc biệt theo cơ chế riêng đã được Quốc hội thông qua. Trong đó, TP.HCM đóng vai trò trung tâm của các trục kết nối liên vùng, đặc biệt trong trục đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam.

Hướng tới mục tiêu hiện đại hóa, minh bạch, hiệu quả

Thủ tướng yêu cầu quá trình triển khai phải bám sát các nguyên tắc:
Khoa học - An toàn - Hiệu quả - Chống tiêu cực - Ưu tiên - Làm đến đâu chắc đến đó.

Với triết lý “vừa làm vừa điều chỉnh, vừa chạy vừa xếp hàng”, các dự án sẽ được tổ chức triển khai theo thứ tự ưu tiên, không cầu toàn nhưng tuyệt đối không nóng vội, đặc biệt trong bối cảnh nguồn lực cần được sử dụng đúng nơi, đúng chỗ.

Dự án đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng đã tổ chức triển khai giải phóng mặt bằng đồng loạt tại 20 địa phương có tuyến đi qua

Với tổng vốn đầu tư ước tính hơn 70 tỷ USD, hai dự án đường sắt chiến lược này không chỉ là công trình hạ tầng – mà còn là đòn bẩy chiến lược tạo chuyển biến mạnh mẽ cho tăng trưởng kinh tế – đô thị hóa – phát triển vùng.

Một lần nữa, Việt Nam đang bước vào thời kỳ phát triển hạ tầng đồng bộ và hiện đại, nơi đường sắt không chỉ là phương tiện mà còn là “xương sống” cho kết nối quốc gia.